Adviesbrief onderwijsconcept Particulier onderwijs
Met een individueel leerplan en soms meer ruimte voor de eigen interesses komen sommige leerlingen pas echt tot hun recht. Misschien is er specialistische begeleiding nodig? Denk aan extra vakken om de leerling uit te dagen, de mogelijkheid om echt te versnellen of extra aandacht voor bijvoorbeeld faalangst of specifieke achterstanden. Sommige kinderen voelen zich gewoon niet thuis in een grote scholengemeenschap.
Kleinschaligheid en maatwerk: het particulier onderwijs.
Klik op de afbeelding voor een video over particulier onderwijs. Leerlingen vertellen over de kleinschaligheid en het maatwerk van hun particuliere school.
Wat is particulier onderwijs?
Scholen die onder ‘particulier onderwijs’ vallen hebben gemeen dat ze niet door de Nederlandse overheid bekostigd worden. Wel worden ze gecontroleerd door de Inspectie van het Onderwijs. Vaak betalen ouders een bijdrage om dit onderwijs te financieren. De tarieven hiervoor kunnen sterk uiteen lopen.
Verschillende categorieën
Particuliere scholen vallen in verschillende categorieën, dit zijn:
- Zelfstandige exameninstellingen voor algemeen voortgezet onderwijs (B2-scholen)
- Particuliere scholen voor zowel primair als voorgezet onderwijs (B3-scholen)
- Internationale of buitenlandse scholen (B4-scholen)
- Tenslotte zijn er het particulier beroepsonderwijs, volwasseneneducatie en hoger onderwijs.
Dit artikel focust zich hierna alleen op de eerste twee categorieën: B2- en B3-scholen. Voor meer informatie over B4-scholen, verwijzen we naar dit artikel van de Staatscourant.
‘Traditioneel’ versus ‘vernieuwend’ particulier onderwijs
De meeste particuliere scholen bieden vmbo-t, havo en vwo aan en soms ook gymnasium. Binnen het particulier onderwijs kan onderscheid worden gemaakt tussen ‘traditioneel’ particulier onderwijs en ‘vernieuwend’ particulier onderwijs. Het traditioneel onderwijs biedt leerlingen zowel de mogelijkheid om versneld examen te doen als om een hele opleiding te volgen. Op deze particuliere scholen zijn vaak speciale programma’s, bijvoorbeeld voor dyslexie, faalangst, concentratieproblemen of hoogbegaafdheid. De scholen worden gekenmerkt door kleine klassen en intensieve begeleiding door docenten.
Vernieuwend particulier onderwijs is vaak kleinschalig en biedt veelal een doorlopende leerlijn van basis- en voortgezet onderwijs. Op bijvoorbeeld zogeheten ‘democratische scholen’ is ruimte om de natuurlijke leergierigheid van leerlingen te volgen en stimuleren en leerlingen inspraak te geven in de organisatie van de school. Op vernieuwende particuliere scholen is veel individuele aandacht en veel ruimte en aandacht voor de autonomie van de leerling.
Voor wie is particulier onderwijs?
Leerlingen en hun ouders kiezen om uiteenlopende redenen voor een particuliere school. Soms loopt een leerling vast in het regulier onderwijs of heeft het kind specifieke leerbehoeften. Ook kan een particuliere school uitkomst bieden wanneer een leerling speciale aandacht nodig heeft of wanneer het op zoek is naar een rooster dat aangepast kan worden aan zijn of haar leerwensen.
De ene school heeft bijvoorbeeld een topklas voor getalenteerde en ambitieuze leerlingen, terwijl een andere school een tweejarige brugklas biedt, waardoor leerlingen voldoende tijd krijgen om te groeien naar het niveau dat het beste bij ze past. En weer andere scholen hechten veel waarde aan de gelijkwaardigheid en autonomie van de leerling. Zowel in het traditioneel als het vernieuwend particulier onderwijs zijn er dankzij de persoonlijke aandacht veel mogelijkheden om aan te sluiten op de vraag van de leerling.
Waarom particulier onderwijs?
Regioplan Beleidsonderzoek publiceerde in opdracht van het Ministerie van OCW een onderzoek naar waarom ouders voor particulier onderwijs kiezen. Vooral de manier van leren en lesgeven, de schoolvisie en de omgang met opvoedkundige vraagstukken bleken destijds belangrijke keuzemotieven.
Bij 86% van de respondenten heeft het kind eerst op een niet-particuliere school gezeten. Deze ouders vinden dat deze school niet goed omging met de (leer)problemen van hun kind en niet aansloten bij zijn of haar behoeften. De overstap naar een particuliere school beschouwen de meesten als een verbetering, ondanks afstand en kosten. Zij zijn met name positief over de manier van lesgeven en de begeleiding, de visie op ontwikkeling van kinderen en het contact tussen leerlingen en hun leraren en begeleiders. De leerlingen zelf vinden vooral dat laatste, de omgang met hun leraren en begeleiders, heel prettig aan hun nieuwe school.
Positieve effecten
De kleine klassen die een belangrijk kenmerk zijn van het particulier onderwijs, hebben positieve effecten blijkt uit onderzoek van het Amerikaanse MIT:
- In kleine klassen is meer persoonlijke aandacht en begeleiding;
- Leraren kunnen eenvoudiger differentiëren en inspelen op individuele leerbehoeften;
- Leraren, mentoren, ondersteunend personeel en leerlingen kennen elkaar allemaal goed;
- In een kleine klas is participatie onvermijdelijk en vaak ook minder intimiderend;
- Kleine scholen en klassen bevorderen saamhorigheid.
Wat is de kwaliteit van particulier onderwijs?
Uit de Staat van het Onderwijs 2018, het onderzoek dat elk jaar door de Onderwijsinspectie wordt gepubliceerd, blijkt dat het gemiddelde examencijfer voor particulier examenonderwijs lager ligt dan die van het bekostigd onderwijs. Dit wordt verklaard vanuit de aard van de leerlingenpopulatie: leerlingen die zijn vastgelopen in regulier onderwijs, leerlingen met specifieke leerbehoeften en leerlingen die te maken hebben met opwaartse druk van ouders. Wat belangrijker is: de slagingspercentages van de scholen zijn hoog. En juist daar draait het om voor deze groep leerlingen.
Is er een particuliere school in de buurt?
Via de SchoolWijzer van de VO Gids kun je meer informatie vinden over particuliere scholen in jullie regio. Vul je postcode in, zoek en filter de resultaten vervolgens door ‘Particulier onderwijs’ als onderwijsconcept aan te vinken.
Meer weten?
Wil je meer weten over de mogelijkheden van het particulier onderwijs?
- De Nieuwe School uit Amsterdam laat in een aantal video’s zien wat deze particuliere school betekent voor de leerlingen;
- Op deze webpagina geeft Luzac met behulp van video antwoord op de meestgestelde vragen over hun school.
- De Onderwijsinspectie heeft de rapporten over zelfstandige exameninstellingen en de rapporten over particuliere B3-scholen gebundeld.